Ücret bordrosu (maaş bordrosu) hazırlarken bordro uzmanının dikkat etmesi gereken noktalar oldukça fazladır. Hem yasal uygunluk hem de doğru ücret hesaplaması açısından kritik bir süreçtir.
🧾 1. Yasal Dayanak ve Mevzuat Bilgisi
Bordro uzmanı, bordro hazırlarken aşağıdaki mevzuatları güncel haliyle bilmek ve uygulamak zorundadır:
- 4857 Sayılı İş Kanunu (özellikle madde 37 – ücret hesap pusulası zorunluluğu)
- 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
- 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
- Damga Vergisi Kanunu
- İşsizlik Sigortası Kanunu
- İlgili Yönetmelikler, Tebliğler ve Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararları
🟢 Dikkat: Mevzuat sürekli değiştiği için, bordro uzmanı resmi gazeteyi ve SGK/GİB duyurularını düzenli takip etmelidir.
💼 2. Personel Bilgilerinin Doğruluğu
Her bordro öncesi personel bilgilerinin doğruluğu kontrol edilmelidir:
- TC kimlik numarası, SGK sicil numarası
- İşe giriş/çıkış tarihi
- Brüt ücret, prim veya ikramiye bilgisi
- Medeni durumu, çocuk sayısı, engellilik oranı
- Aylık eksik gün, devamsızlık, izin veya rapor bilgileri
💰 3. Ücret Türünün Doğru Belirlenmesi
Bordroda yer alacak ücret türü brüt olarak doğru tanımlanmalı:
- Aylık ücret mi, günlük ücret mi?
- Saatlik çalışma mı esas alınacak?
- Fazla mesai, hafta tatili, genel tatil ücreti nasıl hesaplanacak?
🔹 Brüt Ücret → Net Ücret dönüşümünde kullanılacak tüm kesinti oranları güncel olmalıdır:
- SGK işçi primi (%14)
- İşsizlik sigortası işçi primi (%1)
- Gelir vergisi dilimleri (Güncel oranlar esas alınmalı)
- Damga vergisi (%0,759)
📊 4. Sosyal Güvenlik Bildirimleri
Bordro ile SGK bildirgeleri birbiriyle uyumlu olmalıdır:
- SGK matrahı doğru hesaplanmalı (brüt ücretten yemek, yol gibi istisnalar düşülerek)
- Eksik gün nedenleri (01-İstirahat, 02-Ücretsiz izin vb.) doğru kodlanmalı
- Prime esas kazanç alt ve üst sınırları aşılmamalı
🧮 5. Vergi Hesaplamaları
Gelir ve damga vergisi doğru matrahlardan kesilmelidir:
- Gelir vergisi dilimleri (artışlar yıl içinde değişebilir)
- Engelli indirimi, özel sigorta primleri veya BES katkıları varsa bunlar matrahtan düşülmelidir.
- Damga vergisi oranı brüt ücret üzerinden alınmalıdır.
📌 Sık hata yapılan nokta: Fazla mesai, prim, ikramiye ödemelerinin vergi matrahına doğru eklenmemesi.
📅 6. Eksik Gün, Fazla Mesai ve İzinler
- Raporlu günler için SGK ödeneği dikkate alınmalı
- Eksik gün nedenleri bordroda ve SGK bildirgesinde tutarlı olmalı
- Fazla mesai %50 zamlı, genel tatil %100 zamlı hesaplanmalı
- Yıllık izinler ücretli olarak sayılır; ücretsiz izinler hariç tutulur
🏦 7. Net Ücret ve Ödeme Kontrolü
- Net ücretin banka ödemesiyle uyumlu olması gerekir.
- Ücretler banka kanalıyla ödenmek zorundadır (İş Kanunu md. 32).
- Bordroda yer alan net tutar = Bankaya yatırılan ücret olmalıdır.
📁 8. Bordro Düzeni ve Arşivleme
- Her ay bordrolar düzenli ve imzalı şekilde saklanmalıdır.
- Elektronik imza kullanılıyorsa, e-imzalı bordrolar yasal geçerliliğe sahiptir.
- Bordroda bulunması zorunlu bilgiler:
- İşveren ve çalışan kimlik bilgileri
- Dönem (ay/yıl)
- Brüt ücret, kesintiler, net ücret
- SGK primleri, vergi tutarları
- İşveren unvanı ve imza
⚖️ 9. Yasal Uyum ve Denetim Riski
- SGK, vergi dairesi veya iş müfettişi denetiminde bordrolar karşılaştırılır.
- Uygunsuzluk durumunda hem işverene hem bordro düzenleyene cezai yaptırım uygulanabilir.
- Yanlış SGK bildirimi → İdari para cezası
- Eksik vergi beyanı → Vergi ziyaı cezası
- Bordrosuz işçi → Kaçak işçilik cezası
📅 10. Dönemsel ve Özel Durumlar
Bordro uzmanı ayrıca şu dönemlerde özel dikkat göstermelidir:
- Yıl sonu → Vergi dilimi geçişleri, kümülatif gelir vergisi kontrolü
- Yeni yıl → Asgari ücret, SGK tavan/alt sınır güncellemesi
- İkramiye veya prim dönemleri → Tek seferlik ödemeler vergi matrahına dâhil edilir
- Toplu iş sözleşmesi → Fark hesapları geriye dönük yapılır
📘 11. Gizlilik ve Veri Koruma
- Personel bordroları KVKK kapsamında kişisel veri niteliğindedir.
- E-posta veya sistem üzerinden paylaşımlarda şifreleme kullanılmalıdır.
- Yetkisiz kişilere bordro bilgisi verilmemelidir.
🧠 12. Profesyonel Yaklaşım ve Kontrol Adımları
Her bordro döneminde şu kontrol listesi uygulanmalıdır:
✅ Personel listesi güncellendi mi?
✅ Eksik gün/izin raporları işlendi mi?
✅ Prim ve fazla mesai doğru mu?
✅ Vergi matrahı doğru hesaplandı mı?
✅ SGK bildirgesi ile bordro eşleşiyor mu?
✅ Banka ödeme listesiyle bordro aynı mı?
